autoportret jako dawid

Giorgione

Epoka: Nowożytność - Renesans włoski (Cinquecento)

Czas powstania: CINQUECENTO

 malarz szkoły weneckiej  ok. 1500 spotkał Leonardo da Vinci w Wenecji  ok. 1505 obrazy Burza oraz Maria z Dzieciątkiem i świętymi Liberiuszem i Franciszek  ok. 1505–10 powstały obrazy Św. Rodzina i Pokłon pasterzy  ok. 1508–10 namalował Śpiącą Wenus  ok. 1510 stworzył obraz Trzech filozofów  nieliczne zachowane obrazy, znikomość danych źródłowych czynią z tego malarza postać zagadkową  w Żywotach... G. Vasariego, który charakteryzując Giorgionego podaje, że „bezustannie zażywał radości miłowania, grał uroczo na lutni i prześlicznie śpiewał”  żaden z obrazów Giorgionego nie jest sygnowany ani datowany  zachowane źródła pozwalają zidentyfikować tylko kilka obrazów: Trzech filozofów (ok. 1510), Chłopca ze strzałą (Kunsthistorisches Museum, Wiedeń), Śpiącą Wenus (ok. 1508–10, ukończona przez Tycjana — Gemäldegalerie, Drezno), Burzę (ok. 1505 — Galleria dell’Accademia, Wenecja) i Marię z Dzieciątkiem i świętymi Liberiuszem i Franciszkiem (tzw. Madonna z Castelfranco — ok. 1505, katedra San Liberale, Castelfranco Veneto)  Tycjanowi był jego pomocnikiem i przyjacielem, wiele prac zaczętych przez mistrza po jego śmierci zapewne dokończył; do dziś wśród historyków sztuki trwają spory  był pierwszym, który malował dla prywatnych kolekcjonerów obrazy o tematyce mitologicznej i alegorycznej nie będące, jak to wcześniej było w zwyczaju, malarską dekoracją  podniósł też wartość krajobrazu jako samodzielnego motywu (np. w Burzy, określanej dawniej jako Krajobraz z żołnierzem i Cyganką)  po podwójnych tytułach niektórych obrazów Giorgionego widać, że potomnym trudności nastręczały również interpretacje wielu jego dzieł  malował też dekoracje freskowe i obrazy religijne (Św. Rodzina — National Gallery, Waszyngton, Pokłon pasterzy ok. 1505–1510 — National Gallery of Art, Waszyngton)  był wybitnym portrecistą, znakomicie ujmującym rysy postaci, a ponadto jako pierwszy potrafił oddać cechy osobowości modela - Portret młodzieńca (Gemäldegalerie, Berlin), Judyta (Ermitaż, Petersburg) i Stara kobieta, zwany Col tempo (Gallerie dell’Accademia, Wenecja) Styl i znaczenie twórczości:  uważany niekiedy za ucznia Giovanniego Belliniego  porzucił jego zdecydowany sposób malowania na rzecz złagodzenia i zatarcia konturów (sfumato), co pozwala niektórym przypuszczać, że zetknął się z Leonardem da Vinci podczas jego pobytu w Wenecji (1500)  swoje obrazy budował kolorem bez uprzedniego rysunku, a ich niewielkie formaty nie wymagały współpracowników i warsztatu, nie miał zatem uczniów  mimo krótkiego życia i zachowanych niewielu prac, pokaźny wpływ Giorgionego na sztukę jest wyraźny  bywa uważany za twórcę nowego kierunku w malarstwie weneckim XVI w. ze względu na wprowadzenie świeckiej tematyki, znaczenie krajobrazu (znakomite oddanie przestrzeni przez mistrzowskie stosowanie m.in. perspektywy powietrznej) i łagodny modelunek kompozycji budowanych kolorem  pierwszy wprowadził do sztuki nowoczesnej akt kobiecy jako główny i samodzielny temat, zapoczątkowując wielowiekowy typ przedstawienia aktu na tle krajobrazu - znalazł wielu naśladowców, w tej liczbie wielu wybitnych artystów m.in.: Tycjan, P.P. Rubens