ogrody wersalskie

Andre Le Nótre

Epoka: Nowożytność - Barok

Czas powstania: Ludwik XIV

geometryczna cz. ogrodu - starsza/ Paryski architekt Andre Le Nótre był czołowym przedstawicielem barokowej urbanistyki ogrodów. Le Nótre zerwał z renesansowym schematem ogrodu o wyraźnej organizacji estetycznej, a wprowadził system osi i zróżnicowania przestrzennego. Jednak podstawowy schemat był prosty i wychodził od osi podłużnej prowadzącej spojrzenie w nieskończoną przestrzeń. Osi tej podporządkowany był pałac, który oddzielał przestrzeń urbanistyczną od pejzażu skomponowanego z rabat z kwiatami, zagajników oraz fragmentów naturalnego krajobrazu. Wprowadzone zostały osie poprzeczne i schematy promieniste, dzięki którym stało się możliwe cudownie harmonijne połączenie efektów jednolitości z rozproszeniem. Mimo iż można mówić o podporządkowaniu kompozycji ogrodów racjonalnej idei - pamiętajmy, iż Kartezjusz był dzieckiem tej samej epoki - francuski ogród był jednocześnie radosnym miejscem beztroskich zabaw i podlegającą surowym regułom scenerią, stworzoną po to, aby wywrzeć wrażenie na arystokratach. Zastosowanie wielkiej perspektywy czyni z ogrodów miejsca mające oszołomić przepychem. Są to przestrzenie, które - pomijając takie ukryte, intymne miejsca, jak labirynty - pomyślane zostały raczej do oglądania i podziwiania niż do odbywania spacerów. Urbanistykę ogrodów charakteryzowała otwartość na kontakt z naturą oraz poszukiwanie sposobów łączenia poszczególnych części ogrodów w przemyślaną zorganizowaną całość. W tej podparyskiej miejscowości powstał jeden z najwspanialszych zespołów pałacowych reprezentujących kulturę i absolutyzm epoki Króla Słońce. Takie zadanie miał spełniać także ogród pałacowy, który na rozkaz Ludwika XIV realizował Le Notre. Realizacji zadania artysta poświęcił trzydzieści lat. Podstawowym schematem projektu ogrodu Le Nótra są trzy aleje zbiegające się w wejścia, aby następnie, po przebiegnięciu wzdłuż głównej osi przez pałac i zasadniczą część ogrodu, rozdzielić się ponownie, tworząc kolejną „gęsią łapkę”, motyw, który uznany został za "podpis" Le Nótre'a. Pod wieloma względami plan ten jest oryginalny, i tak na przykład klomby i zagajniki nie zostały usytuowane jedne za drugimi, lecz obok siebie, co tworzy wspaniale rozległą przestrzeń wzdłuż głównej osi. W Vaux znikają typowe dla ogrodów włoskich granice. Zamiast definiować przestrzeń stosując granice, Le Nótre wprowadził "otwarty", choć regularny system przestrzenny. Nie dziwi zatem fakt, że jego dzieła nazywane były «Jardin d'intelligence". Schemat leśny jest też obecny w Grand Parc. Jest tu jednak o wiele bardziej "oswojony", tak aby grupy myśliwych mogły szybko przemieszczać się z jednego miejsca na drugie. Elementem porządkującym strukturę tej strefy ogrodów jest wielki kanał, którego przebieg wskazuje główne kierunki ogólnego planu". Le Nótre „udomowił" naturę i włączył ja do racjonalnego schematu, który rządził WSZELKĄ działalnością artystyczną owej epoki. Symetria i porządek panowały zatem w tych rozległych ogrodach, których żywopłoty i ścieżki kreśliły regularne figury geometryczne, dodatkowo potęgując majestat struktur architektonicznych. Projekt Wersalu jest urzeczywistnieniem XVII-wiecznego ideału miasta, połączeniem autorytarności i wytyczonych granic z dynamizmem i otwartością. Patrząc na pałac z łatwością możemy zaobserwować surową symetrię pałacowych ogrodów zorganizowaną w oparciu o oś podłużną. Na tejże osi, jako element oddzielający miasto od niezmierzonego pejzażu, na który otwierają się zaprojektowane przez Andre Le Nótre'a ogrody, wznosi się budynek pałacu. W prywatnej części zespołu pałacowego główna aleja prowadzi do schodów, te zaś do wielkiego stawu, który wraz z niezliczonymi fontannami, kanałami i posągami wnosi pewien dynamizm do sztywnego, racjonalnego schematu. Andre Le Nótre stworzył nowy typ ogrodu. Wszystkie jego części, podlegające ściśle uporządkowanemu planowi, są powiązane ze sobą nawzajem i podporządkowane strukturze dominującej - pałacowi. Położony w centrum zespołu pałac stanowi oś podziału na dwie wyodrębnione strefy – miejską i ogrodową.