posąg Gattamelaty

Donatello, właśc. Donato di Niccolò di Betto Bardi

Epoka: Nowożytność - Renesans włoski (Quattrocento)

Lokalizacja: odlany 1447, ustawiony 1453 na Piazza del Santo

QUATTROCENTO inspirowany rzymskim pomnikiem Marka Aureliusza, a w typie surowej pełnej siły postaci wzorowany na antycznych portretach rzymskich wodzów -  pomnik konny – będący przedstawieniem jeźdźca unoszonego przez konia – był wizerunkiem znanym w czasach antycznych, zarezerwowanym dla wodza czy władcy. W XV wieku w Italii, za sprawą zmieniającego się światopoglądu, wykształcił się on ponownie jako typ przedstawienia heroizujący wodza – to znaczy ukazujący go jako postać heroiczną, wspaniałą, dzielną.  pierwszy nowożytny pomnik konny inspirowany rzymskim Marka Aureliusza  będący odrodzeniem ideału wodza rzymskiego  ukazuje gloryfikację silnej osobowości,  idealną rekonstrukcję stawnego intelektualisty i szlachcica;  jako pierwszy nowoczesny pomnik konny ustawiony na placu publicznym, dał początek licznym naśladownictwom.  miał być nagrobkiem zasłużonego żołnierza, kondotiera na służbie Republiki Weneckiej.  obecnie kiedy cmentarza przed bazyliką już nie ma, potężny, liczący prawie trzy i pół metra wysokości (prawie 8 metrów razem z cokołem) monument wygląda jak samodzielny pomnik.  olbrzymie dzieło odlane zostało z brązu techniką na tracony wosk  wenecki kondotier został tu jednak pokazany nieco inaczej niż rzymski cesarz. Wenecjanin siedzi na potężnym koniu bojowym rzeczywistych rozmiarów, stojącym na czterech masywnych nogach, z których jedna, przednia jest uniesiona i wsparta na kuli armatniej, nawiązującej do fachu portretowanego. Zgodnie z inną interpretacją kula ta ma symbolizować ziemski glob. Artysta w realistyczny sposób ukazał zwierzę, zaznaczając jego mięśnie oraz inne anatomiczne szczegóły.  sam jeździec ukazany został przez artystę jako silny, odważny wojownik Pewnym, silnym gestem trzyma on w dłoni lejce, podążając przed siebie ze wzrokiem utkwionym w dal. Jego twarz o poważnym, zaciętym wyrazie, ze ściągniętymi brwiami i zaciśniętymi ustami oraz pełna dostojeństwa poza są ucieleśnieniem jego męstwa, zdecydowania oraz umiejętności militarnych. Ciało mocno usadowione w siodle, opanowanie i spokój oraz wyprostowana postawa kondotiera dodatkowo podkreślają siłę charakteru dobrego wojownika.  Gattamelata ubrany jest w nawiązującą do starożytnych wzorców zbroję, jednakże w dłoni trzyma współczesną mu, symbolizującą władzę długą, prostą pałkę, która w XV wieku była elementem wyposażenia konnego wojownika. U boku ma długi miecz.  Donatello łączy więc w swym dziele wzorce antyczne z wiernością rzeczywistości i robi to po mistrzowsku. Udowadnia przy tym, że nie musi idealizować postaci Gattamelaty, by ukazać jego wielkość.  Ciekawy jest także potężny cokół, na którym został umieszczony dosiadający konia Gattamelata. Donatello ozdobił go w taki sposób, że przypomina on komorę grobową – artysta wyrzeźbił na nim iluzoryczne, udekorowane reliefami drzwi prowadzące do wnętrza owej komory. Ponad nimi znajdują się dwie płaskorzeźby. Na jednej z nich artysta ukazał tarczę Erasma unoszoną przez dwa putta, na drugiej zaś aniołki prezentują pancerz bojowy kondotiera.  pomnik Gattamelaty jest jednak nie tylko monumentem upamiętniającym i czczącym jednostkę. Rzeźba ta ma mówić widzowi o świetności Padwy oraz całej Republiki Weneckiej, pokazywać ich gotowość do walki  kondotier - we Włoszech, w okresie od XIV do XVI w. dowódca oddziałów wojsk najemnych w służbie miast lub dworów książęcych, który na własny rachunek werbował ludzi do swojego oddziału.