kościół Il Gesu
Epoka: Nowożytność - Barok
Czas powstania: 1568 - 1584
Lokalizacja: rzym, Włochy
pierwowzór dla wielu kościołów barokowych (nie tylko jezuickich) typ fasady nazywany jest parawanowym monumentalna fasada jest bezwieżowa i dwukondygnacyjna, rozplanowana symetrycznie, z prostotą i powściągliwością, tworząc w efekcie surową, harmonijną całość zwieńczoną trójkątnym przyczółkiem kondygnacje i przyczółek oddzielone są od siebie belkowaniem i uskokowymi gzymsami, tzw. gierowanymi i połączone spływami wolutowymi fasada surowsza, bardziej monumentalna, płaska i horyzontalna typ fasady o zamierzonej oprawie artystycznej - wyróżniająca się z otoczenia, cofnięta od ulicy, wyniesiona za pomocą schodów, co pozwala na jej swobodne oglądanie w planie kościół il Gesù jest zwartą budowlą jednonawową, z transeptem nieznacznie wysuniętym poza korpus i płytkim, prostokątnym prezbiterium zamkniętym apsydą i flankowanym dwoma aneksami do nawy przylegają otwarte ku niej kaplice boczne, podobnie jak do ramion transeptu nawa i kaplice sklepione są kolebkowo, a na skrzyżowaniu nawy i transeptu znajduje się kopuła. Nad kaplicami umieszczono empory dzięki kopule ( na krzyżu kościoła) wschodnia, najważniejsza partia kościoła, była dobrze doświetlona, a rozplanowanie wnętrza zapewniało dobrą akustykę i widoczność z nawy głównej natomiast liczne kaplice boczne służyły do prywatnej modlitwy wiernych 1568-84, początek baroku wczesnego-styl monumentalny i poważny, mało dekoracji-krzyż łaciński, perfekcyjne połączenie formy centralnej z podłużną-inspiracja San Andrea w Mantui Albertiego-konstrukcja ścienno-filarowa, bardzo popularna w baroku-dobrze dostosowany do nowych zasad liturgii-jednonawowy przesklepiony-część centralna(kopułowa) 4 małe kopuły nad kaplicami w narożach-3 przęsłowy korpus, jedna nawa, kaplice po bokach, proporcje 2 kwadratów, krótki i szeroki transept-ołtarz widoczny z każdego miejsca w kościele, dobrze doświetlony, wyniesiony na schody-kaplice z przejściami do odbywania procesji-idea mistycyzmu-> kaplice jako prywatne miejsce do modlitwy -sklepienia kolebkowe na jarzmach z lunetami-luminizm- użycie światła w koncepcji architektonicznej-nad kaplicami empory-czytelnia geometria-rodzaj widowni teatralnej-ruchome dekoracje np. tkaniny na pilastrach-manieryzm: belkowanie prowadzi wzrok do ołtarza, ucieczka przestrzeni-barokowa oś, bo na końcu znajduje się dominantaFASADA:-projekt wczesnobarokowy Giacomo della Porta-pary pilastrów, mocne akordy w rytmie na elewacji-kompozycja osiowa: akcenty zagęszczają się do osi-projektu Vignoli nie zrealizowano, o jednostajnym rytmie i osiowo-symetryczny-mocniejsza część oddzielona szerokim pasem fryzu-subordynacje-dominanta- oś główna( jedna kondygnacja nad drugą, kopuła)-dynamizm-woluty( inspiracja Santa Maria Novella Albertiego)-mało dekoracji, fasada wyeksponowana na plac-fasada parawanowa- nie ma związku z tym co się dzieje we wnętrzu , kościół św Piotra i Pawła w krk sie inspirował na il gesu, kościół jezuitów/ plan: zawężony, przestrzeń jednolita, bo nawa główna zostaje poszerzona, nawiązuje do planu Albertiego, krzyż łaciński z mocno skróconym transeptem, krótkie prezbiterium, długa apsyda z rozbudowanym ołtarzem, kopuła, kościół jednonawowy, po bokach kaplice, centralizacja poprzez kopułę, sklepienie kolebkowe z lunetami, / fasada: monumentalizacja form, spływy wolutowe, oszczędna dekoracja, przypomina bibliotekę laurencjane, hierarchizacja poprzez ułożenie w różnych kondygnacjach, belkowanie, kolumny, zwieńczone przyczółkiem, korynckie pilastry, tympanon, gierowane gzymsy, widoczna oś/ wnętrze: kopuła z bębnem, czasza, latarnia